talawas chủ nhật

Tác giả / Dịch giả Nghe tác phẩm Ban biên tập

Bài mới nhất

 

Văn xuôi Thơ Kịch Tác phẩm dịch

Như Huy

 

Như Huy

Sở-hữu-khả-năng-bất-lực và 4 bài thơ khác

 

Sở-hữu-khả-năng-bất-lực

Lá thư của bạn, thú thực, đã khiến tôi băn khoăn
Bạn hỏi tôi về trách nhiệm của thi sĩ
Bạn nhắc tôi về sự cao khiết của thi sĩ, trong vai trò của một-cá-nhân
Bạn cảnh báo tôi về sự tha hóa của đám đông
Bạn đòi hỏi tôi về vai trò phản biện của thi sĩ trong một hệ thống đã mục ruỗng, và đặt vấn đề; liệu gã thi sĩ cùng phẩm-tính-thi-sĩ của gã còn có thể làm được gì khi quyết định chìm vào, hơn thế, trở nên một sản phẩm của chính cái hệ thống mục ruỗng ấy?
Có nghĩa là, ngay lúc ấy, tôi hiểu bạn nghĩ rằng, không phải chiến thắng, mà trái lại, ngay giữa cuộc đời, gã thi sĩ đó đã bị chiếm đoạt và lạm dụng

Tôi biết trả lời bạn làm sao đây?
Tôi biết trả lời bạn làm sao đây?

Tôi chỉ có thể nói trong vai trò của kẻ, cho tới một ngày, rốt cục vỡ lẽ ra rằng, trong tay hắn chỉ có vài điều:

1. Bởi luôn tìm cách gắn bó với hiện thực và hiện tại, nên sở hữu khả năng hài hước

2. Bởi luôn tìm cách khai triển khả năng hài hước, nên sở hữu ngôn ngữ

3. Bởi luôn tìm cách thực-hiện-ngôn-ngữ, nên sở hữu khả năng thấy-ra, cùng lúc cả sự vô lý và hữu lý trong mọi biến cố

4. Bởi luôn thấy ra, cùng lúc, cả sự vô lý và hữu lý trong mọi biến cố, nên Sở-hữu-khả-năng-bất-lực


Mô tả tình yêu từ im lặng

1.

Mô tả tình yêu từ im lặng trong nỗ lực của chàng diễn viên kịch câm nhận diện trọn vẹn cơ thể bản thân không như một nguồn từ vựng nhằm tìm cách ý niệm hóa hiện thực đang chết phía ngoài kia mà chỉ như những dấu vết hành vi chạm lộng nơi không gian sàn diễn mênh mông mở ra ngay chính lúc chàng giẫy giụa rướn mình trong một tư thế lạ lùng nhằm gắng chụp bắt lại các khả năng chưa tới của bao hiện thực tiên tri tồn tại giằng co và chồng lớp như những động-tác-khẽ-khàng-ảo-ảnh của các chùm lá đen xôn xao vẫn đang chậm chạp và kiên nhẫn rập xóa bất tận vào bao ô rỗng thời gian và từ từ lột trần ra trước mắt chúng ta cả một không-gian-đêm-giả-định loang xa vào bất tận…

2.

Mô tả tình yêu từ im lặng khi ngay phút ấy anh thấu hiểu đến chân tơ kẽ tóc cơn hoảng loạn của chính anh trước định mệnh lãng quên giáng xuống đôi vai em một nỗi buồn sâu biết rồi làm sao em mang vác nổi khi kể từ độ ấy mọi hiện-thực-từ-đầu đều chỉ là những cổ vật bị ngắt đi lịch sử và chỉ còn lại nơi đây những ngày trong-veo-nắng-giả của một hiện-trạng-bẩm-sinh-câm-điếc lang thang du mục trong hình ảnh của bao hộp rỗng các-tông trong vòng quay tái chế suốt đời không nguôi ước đoán về một hiện-diện-mang-theo-hy-vọng đã đôi lần từng trọn vẹn…

3.

Mô tả tình yêu từ im lặng như những lời nói con người đã bị chính âm vọng của nó dìm vào chìm lãng song bởi ta biết từ đâu đó rằng không chỉ duy nhất lãng quên sử dụng cú pháp lặng im mà chính bản thân lặng im trong khoảnh khắc phi thường nhất đã trở nên phép ẩn dụ cho một hy-vọng-nguy-nga-trưa-nắng và ngay phút ấy ta đã hiểu rằng bị-lãng-quên không đơn thuần là một chiến bại của con người trước sa-mạc-ảo-thời-gian-im-lặng mà là một chọn lựa phóng dật và vô tiền khoáng hậu nhất của mỗi cá nhân trong cuộc cút bắt để cuối cùng đạt được tới nhau ngay trước mũi hư vô…


3 bí mật của tình yêu

1. Bí mật của tình yêu nằm ở nỗi buồn sâu nó mang lại. Chính nó, chứ không phải ai hay gì khác, là một tham chiếu cho chúng ta – những vô danh trước khi bị định mệnh gọi tên rành rành ra pháp trường thường nhật - giúp chúng ta ý thức về tình trạng mong manh của bản thân, khi cơ thể, tâm hồn, trí tuệ, hành vi, các cơn đau… của chúng ta bỗng dưng bị lột trần trụi ra dưới ánh sáng của nỗi buồn sâu ấy

2. Bí mật của tình yêu nằm ở những khoảnh khắc cơ thể trong cơn thú-vật-hóa thành ra các súc thịt giống nhau - có thể hoán đổi mà không biến nghĩa – y như các tấm-bia-người trong pháp trường-thi-hành-án-tử, mang theo độc nhất một nhiệm vụ: gom tụ các viên đạn giác quan đồng cỡ

3. Bí mật của tình yêu nằm ở nỗi-ghen-lửa-ngục, khi cơn tối đen tự tít xa lòng mắt kéo theo những nông-nỗi-đã-qua bỗng thu ngắn lại cuộc đời chỉ còn như một quãng chim hót ngày xanh nắng khi dáng em quỳ trước bơ-vơ sâu như vết khứa vào phong cảnh đã nhòa vào quầng tối giữa đôi vai - là quê hương của xót-xa–anh câm-lặng-nỗi-ghen-lửa-ngục…


Nụ cười

Quê hương thông thường của mọi nụ cười là nơi tiếp giáp giữa một cơ chế tạo hơi hướng nội thuần túy và một hình ảnh ngoại lai gây hứng thú. Quá trình sinh ra nụ cười, bởi vậy, là một quá trình có tính tương tác, thường được minh họa chính xác qua hai bức tranh, một, là bức tranh “em Thuý” của Trần Văn Cẩn, và hai, là bức tranh “Mona Lisa” của Leonardo Da Vinci.

*



Ở bức tranh đầu tiên, khi quan sát các hành vi đậm vẻ kỳ khôi của họa sĩ, đó là; nhìn, ngắm, nheo mắt, lấy rọi đo, ngẫm nghĩ, rút tẩu đốt thuốc, etc.– nói cách khác, khi trong vai trò là một cá nhân, một chủ thể chính danh chủ động quan sát tiến trình bản-thân-mình-chầm-chậm-bị-khách-thể-hóa, bị xóa nhòa, bị tước đi hiện hữu thực, để thay vào đó là một đống lòa nhòa bất động của các sắc đỏ tía, nâu đất, xanh lơ nhạt, etc., và một tư thế bất động, vĩnh-viễn-thu-lại-trong-chật-chội, Thúy đã nở một nụ cười lạ lùng, nụ cười bất bình của kẻ ngay vào chính giây phút lìa đời, chợt thấu rõ tuyệt đối về việc bản thân rồi sẽ chìm vào quên lãng đời đời bởi một sự định nghĩa và diễn giải sai lạc tàn bạo.

Như ngay chính nụ cười đó của Thuý, sau rốt, khi quá trình bị khách thể hóa kết thúc, đã chẳng chỉ còn lại như một cú mím môi ơ hờ vĩnh cửu đó sao?

*




Song, ở bức tranh thứ hai, những gì xảy ra lại hoàn toàn khác. Chính ngay khi Leonardo Da Vinci hoàn tất bức vẽ, Mona Lisa - bởi là một mệnh phụ phương Tây thuần tuý của thời Phục Hưng, người ý thức trọn vẹn về thế tay ba giữa họa sĩ, người mẫu/bức tranh và công chúng- ra đời khi ý niệm nghệ thuật phương Tây, được khởi sinh 107 năm trước, thậm chí ý thức này còn được nhấn mạnh thêm sau khi nàng được đọc cuốn “Đời sống của nghệ sỹ” do Giorgio Vasari viết – đã chủ động yêu cầu Leonardo Da Vinci tìm cách xóa nhòa đi ranh giới cụ thể giữa hai hành vi, cười và suy tư – thông qua đó, tìm cách duy trì thế lưỡng động bất phân thắng bại của hai quá trình ngược chiều, vừa (bị) khách thể hóa, vừa (chủ động) chủ thể hóa, vừa bị diễn giải, vừa tìm cách tái diễn giải, vừa bị bạch hóa thành một câu trả lời, vừa quyết liệt đặt ra một câu đố.
Chẳng phải bắt đầu ngay từ giây phút Leonardo Da Vinci ký tên ông lên bức tranh, cho mãi tới tận bây giờ, chưa từng một ai trên trái đất này, dám khẳng định về nụ cười Mona Lisa, và rồi qua đó, kết thúc nổi quá trình khách thể hóa cô vợ yêu của doanh nhân thành đạt Francesco del Giocondo đó sao.

*


Thế nhưng, với cả anh và em, nụ-cười, bất chấp cơ chế của nó ra sao đi nữa, bất chấp hình dạng của nó ra sao đi nữa, bất chấp âm thanh của nó ra sao đi nữa, bất chấp nội dung của nó ra sao đi nữa, bất chấp mục đích của nó ra sao đi nữa, rốt cục, cũng chỉ là nỗ lực đến kiệt sức, nhằm-duy-trì-khả-năng-hài-hước của chúng ta mà thôi, người ạ!


Devadatta

Devadatta: Phương pháp mà ngài theo đuổi, với tôi, vô cùng nguy hiểm. Mà điểm nguy hiểm nhất là nó làm cho người thực hành phương pháp ấy, sau khi được giả định là đã nhìn thấu những bóng tối và khe khuất trong cõi lòng hắn, và ngay khi ấy, cũng nhìn thấu luôn những bóng tối và khe khuất trong cõi lòng kẻ khác, sẽ lập tức trở nên kiêu ngạo; nỗi kiêu ngạo của một ảo-tưởng-hóa-thân, và bởi vậy, các hành vi hướng ngoại cảnh, từ đó, sẽ chỉ còn là các hành vi minh triết, độc lập khỏi thân xác cũ. Thậm chí ngay cả sự hài hước mà hắn sở hữu đi chăng nữa, cũng chỉ là một sự hài hước, vì không hàm chứa nỗi buồn sâu của kẻ, bởi không coi hiện hữu như-một-tổng-thể-đồng-dạng, do đó, đã thấy ra tình thương-yêu-ràng-níu-với-mỗi-mỗi-cá-nhân, thế nên, sự hài hước ấy chỉ còn là một kiểu-bộ-dạng-đứng-cao-hơn-nỗi-khổ. Dạng hài hước này, ở mức độ tốt đẹp nhất, chỉ có tích chất sư phạm, còn ở mức độ tệ hại nhất, nó mang theo tính chất trình diễn. Thậm chí, ngay cả lòng tốt mà hắn sở hữu đi chăng nữa, cũng chỉ là một lòng tốt, vì không sinh ra từ cuộc đấu một mất một còn miên viễn với cái ác trong chính bản thân, mà chỉ là một kiểu dạng lòng tốt dựa trên sự minh triết giả định, thế nên, trở thành một dạng lòng-tốt-búp-bê-không-có-linh-hồn. Ở mức độ tốt đẹp nhất, lòng tốt này có tính chất thờ ơ của một đáp-án-sẵn, ở mức độ tệ hại nhất, nó sinh ra nhu cầu đè ép và dối trá.

© 2008 talawas

Gửi bài này cho bạn bè    In bài